Onderdeel van de strategie
“Na mijn master Global Business and Sustainability ging ik bij de medische tak van Philips aan het werk. Aanvankelijk in een duurzaamheidsrol en vervolgens op het gebied van business development. Via die weg maakte ik kennis met de medische wereld en de uitdagingen die daar spelen. Dat sprak mij erg aan, zodat ik in maart 2024 besloot om bij het Dijklander Ziekenhuis te reageren op de vacature van Coördinator Duurzame Zorg.”
Ze merkte dat haar voorganger al goede stappen had gezet om duurzaamheid in de strategie van het ziekenhuis te implementeren. “Het ziekenhuis heeft de Green Deal Zorg, een samenwerking van overheid en zorgsector, ondertekend. Doelen hierin zijn onder meer het terugdringen van CO2-uitstoot, zuiniger het gebruik van grondstoffen en minder medicijnresten in het water. Voor mij ligt er de uitdaging om die te gaan realiseren.”
Management en medewerkers
Ze gebruikt daarvoor een ‘sandwich-benadering’. “Enerzijds richt ik me op de managementlaag: het betrekken van afdelingshoofden – zodat op duurzaamheid gestuurd wordt – zorgen dat de doelen voor iedereen helder zijn en dat die bij de raad van bestuur onder de aandacht blijven. Anderzijds is er heel veel energie en enthousiasme bij de medewerkers; zij weten vanuit de praktijk waar de kansen liggen. Elke afdeling heeft inmiddels een Green Team, in totaal zo’n 170 enthousiaste medewerkers die hun collega’s stimuleren om met verbeterideeën te komen en die samen uit te voeren. Voorheen deden de afdelingen dat ieder voor zich, wat niet ideaal was: iedereen bedacht eigen oplossingen voor soms dezelfde problemen, afdelingen konden niet van elkaar leren en er zat geen structuur in… Met de Groene Dijklander Beweging hebben we nu een overkoepelend professionaliseringsprogramma ontwikkeld. Green Teams kunnen bij elkaar kijken, we delen successen ter inspiratie, verzorgen scholing, reiken allerlei tools aan om praktisch aan de slag te gaan en helpen mee om andere medewerkers enthousiast te maken.”
De zorgparadox
Mandy heeft veel hart voor duurzaamheid in de medische branche. Ze spreekt over de ‘zorgparadox’. “Klimaatverandering maakt mensen ziek en dat merken we ook in Nederland. Denk aan een toename van astma en aandoeningen en sterfgevallen die hittegerelateerd zijn. Tegelijkertijd wringt het dat wij als zorgverleners, juist door de manier waarop we nu werken, bijdragen aan diezelfde klimaatverandering. Door vandaag mensen te genezen met een vervuilend zorgsysteem, brengen we de gezondheid van toekomstige generaties in gevaar. Om het even in perspectief te zetten: de zorgsector in Nederland is verantwoordelijk voor zeven procent van de CO2-uitstoot. Dat is meer dan de luchtvaart! En de zorg veroorzaakt dertien procent van het grondstofgebruik. Er valt dus echt winst te behalen. Zulke cijfers noem ik tijdens de scholing, want ze helpen bij bewustwording. Verder gebruik ik juist altijd een positieve insteek: waar liggen de kansen, hoe kunnen wij bijdragen aan de oplossingen? Scholing zie ik als de wake up-call, het creëren van bewustwording. Maar de echte uitdaging is een gedragsverandering en daar gaat heel wat meer tijd in zitten.”
Scepticisme en regelgeving
Daar ligt meteen ook een belangrijke uitdaging waar Mandy mee te maken heeft. “Je komt soms sceptische collega’s tegen. Het is lastig om mensen ertoe te zetten hun afval te scheiden, als ze geloven dat het uiteindelijk toch weer allemaal op één hoop belandt. Daarnaast heb je te maken met wet- en regelgeving. Uit onderzoek blijkt dat infuuslijnen om de zeven dagen verwisseld kunnen worden in plaats van om de vier dagen. Dat scheelt veel afval. Maar ons beleid wordt pas aangepast als de landelijke richtlijnen veranderd zijn. Dat kost veel tijd. Wel hebben we vorig jaar de warmtejassen – die medewerkers over hun uniform met korte mouwen konden aantrekken als ze het koud hadden en naderhand weggooiden – vervangen door wasbare exemplaren. Maar overstappen op wasbare steriele OK-jassen kost ongeveer €100.000 per jaar extra… Dit hebben we daarom nog niet doorgevoerd. En bij het vervangen van wegwerpinstrumenten door herbruikbare komt de capaciteit van onze centrale sterilisatieafdeling in het geding. Kortom, er komt heel wat bij kijken. Maar dit is precies waar mijn functie voor bestaat en dat maakt het ook leuk.”
Skills ontwikkelen
Het Dijklander Ziekenhuis heeft persoonlijke ontwikkeling hoog in het vaandel. Mandy ziet dat de collega’s in de Green Teams ook allerlei zinvolle vaardigheden ontwikkelen. “Ik denk bijvoorbeeld aan verandermanagement: hoe je mensen meekrijgt in veranderingen, een skill die ook behulpzaam is bij tal van andere onderwerpen. En aan stakeholdermanagement: je hebt een goed idee, maar er zijn verschillende betrokkenen die je mee moet krijgen en die vaak verschillende argumenten en benaderingen nodig hebben. Een voorbeeld: uit onderzoek bleek dat het gebruik van handenscrubborstels op de OK geen toegevoegde waarde heeft voor de hygiëne. Na die constatering kun je die borstels echter niet zomaar afschaffen. Je hebt te maken met de protocollen, het management, de chirurgen die nu eenmaal gewend zijn om ze te gebruiken, noem maar op. Het hele proces duurde negen maanden. Zo leer je dus ook projectmatig werken.”
Impact
Wat Mandy een belangrijk aspect vindt voor het welslagen van haar missie, is dat er vanuit het Dijklander Ziekenhuis serieus ruimte voor wordt gemaakt. “De Green Team-leden krijgen binnen hun werktijd twee uur per maand om aan verduurzaming te besteden. Dat is best bijzonder. Daarnaast zijn veel teamleiders actief betrokken, wat helpt om sneller concrete stappen te zetten. Iets waar ik ook enthousiast over ben, is het nieuwe mobiliteitsbeleid dat per januari is ingegaan. Daarbij wordt het woon-werkverkeer van de medewerkers met het openbaar vervoer nu volledig vergoed, een unieke stap voor een regionaal ziekenhuis.”
Voor de toekomst hoopt Mandy dat duurzaamheid onderdeel is van de cultuur en standaardmanier van werken. “Voor de nabije toekomst zie ik concrete kansen rondom de nieuw- en verbouwplannen, bijvoorbeeld qua isolatie en het duurzaam verwarmen en koelen van onze gebouwen. We hebben ook vastgoedexperts in huis die hier oog voor hebben. Als het op een dag onderdeel van de cultuur is geworden om duurzaamheid bij elke beslissing mee te nemen, dan is mijn rol niet meer nodig.”